Het Groninger Museum pakt van 20 november 2021 t/m 12 juni 2022 groots uit met JR: Chronicles, een overzicht van het werk van de Franse beeldend kunstenaar JR. Met muurcollages, foto's, video's en archiefmateriaal is dit de eerste museale tentoonstelling in Nederland van JR. De expositie geeft een goed beeld van zijn indrukwekkende carrière: van de vroege graffitikunst die hij als tiener in Parijs maakte tot zijn maatschappelijke projecten en grootschalige architectonische interventies in steden over de hele wereld.
In de afgelopen twee decennia heeft JR de betekenis van kunst in de openbare ruimte vergroot door zijn ambitieuze maatschappelijk geëngageerde projecten. Als fotograaf geeft hij zowel zichtbaarheid aan diverse mensen en gemeenschappen over de hele wereld, alsook inzicht in hun problematiek. Door de nadruk te leggen op deze ogenschijnlijk onzichtbare mensen creëert JR een platform voor hun verhaal. De individuele portretten reproduceert JR op monumentale schaal om ze vervolgens – soms illegaal – in de openbare ruimte in diverse dimensies op te plakken. De projecten van JR tonen de veelkleurige stemmen van alledaagse mensen en onderstrepen zijn inzet voor gemeenschap, samenwerking en dialoog.
Maatschappelijke kunstprojecten
JR begon zijn carrière in 2004 met de fotoserie Portrait of a Generation. Deze serie ontstond toen hij werd uitgenodigd door filmregisseur Ladj Ly om samen te werken aan een project in de buitenwijk Montfermeil in Parijs, waar Ladj Ly destijds woonde. Samen wilden ze de spot drijven met het karikaturale beeld dat in de media werd verspreid over jongeren in de banlieues van Parijs. Op de foto lijkt het alsof er een wapen op je gericht wordt, maar als je beter kijkt zie je dat het geen wapen maar een camera is. Toen in 2005 rellen uitbraken in de buitenwijken van Parijs naar aanleiding van de dood van twee jongeren, werd deze foto veelvuldig in krantenartikelen en op televisie getoond.
Naar aanleiding van de bouw van een permanente muur tussen de Verenigde Staten en Mexico, creëerde JR in 2017 een gigantische installatie bij het grenshek in de Mexicaanse stad Tecate. De installatie toont Kikito, een peuter wiens huis in Tecate uitkijkt over het grenshek. Het nieuwsgierige jongetje gluurt speels en zonder enig politiek besef vanaf zijn kant over de muur. Het werk symboliseert de onschuld van jonge immigranten. De dag voordat het werk afgebroken zou worden, organiseerde JR een picknick aan weerszijden van het hek. Kikito, zijn familie en honderden gasten uit zowel de Verenigde Staten als Mexico kwamen samen om een maaltijd te delen. Mensen verzamelden zich rond een lange tafel met daarop de iconische ogen van JR en die zich uitstrekten over beide zijden van het hek, terwijl ze hetzelfde maaltijd aten, hetzelfde water dronken en van dezelfde muziek genoten. Hoewel de grenspolitie het project wilde stopzetten en alle gasten dreigde te arresteren, zagen ze daarvan af toen ze deze positieve actie met eigen ogen aanschouwden.
Voor het project Women are Heroes reisde JR met zijn camera naar de sloppenwijken van Nairobi (Kenia), Monrovia (Liberia), Phnom Penh (Cambodja), Rio de Janeiro (Brazilië) en Jaipur (India) om vrouwen te portretteren. De foto's benadrukken niet de armoede, maar de vitaliteit van de vrouwen. Volgens JR dragen vrouwen de gemeenschap, maar zijn mannen op straat het zichtbaarst. De foto's werden in de wijken zelf en op andere plekken in de openbare ruimte geplakt: op de muren van kerken en moskeeën, op bussen en treinen, op de bodem van een leeg zwembad. In Kibera, een sloppenwijk in Nairobi, werden foto's van vrouwenogen op vinyl geplakt, zodat de daken van de tientallen huizen waarop dit bevestigd werd, meteen waterdicht waren.
Een ander project waar JR bekendheid mee verwierf is Inside Out. Op 2 maart 2011 vroeg JR, tijdens het aanvaarden van de TED-prijs, aandacht voor een internationaal kunstproject. Hij nodigde iedereen uit om zelfgemaakte portretfoto's te uploaden, zodat hij ze kon printen en terugsturen. Vervolgens plakten mensen deze in hun eigen omgeving op. In de afgelopen 10 jaar hebben meer dan 400.000 mensen uit meer dan 138 landen deelgenomen aan dit omvangrijke project.
Catalogus
Bij de expositie is de catalogus JR: Chronicles verkrijgbaar in zowel Nederlands als Engels en zijn te koop in de museumwinkel. De Nederlandse versie van het boek wordt uitgegeven door WBOOKS. Prijs: €29,95
Samenstelling
JR: Chronicles is georganiseerd door het Brooklyn Museum. Het is samengesteld door Sharon Matt Atkins, Deputy Director for Art, en door Drew Sawyer, Philip Leonian en Edith Rosenbaum Leonian, curator photography, Brooklyn Museum.
Graffiti uit New York en Groningen
Het Groninger Museum was een van de eerste musea wereldwijd dat, onder leiding van toenmalig directeur Frans Haks, al in de jaren ‘80 graffiti en street art erkende als kunstvormen en dit begon te verzamelen. Als aanvulling op JR: Chronicles is daarom in twee zalen van de vaste collectie werk te zien van toonaangevende kunstenaars uit de New Yorkse scene waaronder NOC 167, Dondi, Blade, Quik en Phase 2. Daarnaast vestigt het museum de aandacht op de Groningse graffitikunst, met foto’s en films uit de beginperiode. Deze presentatie is samengesteld door Stichting Kladmuur, onder leiding van Aileen Middel (graffitikunstenaar Mick la Rock) en Hugo Engwerda. Ook worden speciaal voor deze expositie twee nieuwe kunstwerken gemaakt door Mick la Rock en OD Crew.
Evenals JR zelf werkt het museum ook buiten de eigen muren en betrekt het stad en regio bij een groot participatief kunstproject. Hierdoor ontstaat een podium voor fotografie, street art en graffiti, waarbij wordt samengewerkt met culturele instellingen en inwoners van de stad. Een belangrijk onderdeel hiervan is JR’s Inside Out, waarin Groningers worden geportretteerd.